Net voor de Kerst mocht ik schrijven over een echt gezinsmens. Hij gaf zijn vrouw zo veel kracht en troost mee, dat zij het in memoriam zelf uit kon spreken. Ik was erbij om het eventueel van haar over te nemen, maar het was niet nodig. Zelf spreken geeft veel mensen een gevoel van ‘dit is wat ik voor mijn geliefde nog kan en graag wil doen’. In haar blik naar mij was dat wat ik zag en ik knikte haar toe in de wetenschap dat ze een goede start heeft gemaakt in haar rouwproces.
Een andere Kerst
De kerstballen in de boom geven een glinsterend licht af. Het is er letterlijk warm door knapperend haardvuur en minstens zo warm in figuurlijke zin. Voelbaar is de liefde, tastbaar de herinneringen en duidelijk is de aandacht voor de vrouw in het midden van de kamer, oma!
“Mijn man genoot er enorm van als het hele spul bij elkaar was.”, verzucht oma terwijl ze in de vlammen van de haard staart. “Het was voor hem een groot verlies en rouw dat wij door zijn ziek zijn in combinatie met corona al zo vroeg niet meer met de hele familie samen konden zijn.” Ze kijkt me glimlachend aan en vervolgt: “Wie had kunnen denken dat het zo snel zou gaan en we niet eens aan Kerst vieren toekomen? Nu zal geen enkele Kerst meer zijn zoals het altijd was….” Ze is even stil en fluistert dan: “Alsof dat trouwens het belangrijkste is…., niets wordt natuurlijk meer hetzelfde of wel?”
Het was stil in de kamer alsof niemand het moment van oma denkend aan haar man wilde verstoren. Opa en oma waren de spil van de familie. “We zijn altijd samen geweest, hebben alle beslissingen samen genomen, maar toch ga ik nu door!” Terwijl ze naar haar dochters kijkt gaat ze door: “Voor hen! Dat hebben we elkaar beloofd. Dat we altijd door gaan voor onze kinderen en kleinkinderen.”
Warme kring
I.v.m. de coronamaatregelen kom ik elke dag bij mevrouw en delen van haar familie om zo als ceremonieschrijver toch alles over het leven van haar man te kunnen horen. Elke keer als ik in hun warme kring aanwezig ben, zit oma in het midden. Zij is degene die weinig zegt, maar bij elke herinnering of anekdote glimlacht of zelfs schaterlacht ze. Met tranen in haar ogen, maar met heldere stem beslist zij dat het bijna nieuwe jaar gevierd mag worden. Dat haar kinderen met hun eigen gezinnen thuis moeten zijn en moeten genieten.
“Juist dit jaar is het belangrijk dat er goed afgesloten wordt. Er moet met hoop naar het nieuwe jaar gekeken worden. Dat zou mijn man juist zo gewild hebben.” “En”, vervolgt ze, “De kerk mag de kerstboom laten staan hoor. Dat past bij mijn man en bij ons!” Ze kijkt me doordringend aan en vervolgt: “het zal ons allen troost bieden, niet alleen tijdens het afscheid van mijn man…. maar sowieso…. Kaarslicht en warmte brengen licht en warmte in de harten van een ieder om ons heen!” Bij haar woorden, moet ik slikken en hoop ik dat ik de woorden van deze lieve wijze vrouw nooit zal vergeten.
Tijdens het afscheid is het in de kerk behaaglijk warm. De kist onder de kerstboom wordt belicht door kaarsen er om heen. In de bloemstukken zijn kerstlichtjes verwerkt. Het dankwoord wordt door oma zelf uitgesproken. Fier rechtop spreekt zij de doordringende woorden: “ik vraag jullie om thuis kaarsjes te branden. Niet alleen voor mijn lieve man, maar zeker voor jullie zelf zodat warmte en licht jullie en ons zal blijven verbinden, nu en in de toekomst!”